VHO – Khoảng 230 ha chè cổ thụ ở Biển hồ chè – một địa điểm du lịch nổi tiếng ở xã Nghĩa Hưng, huyện Chư Păh (Gia Lai) vừa được Công ty Cổ phần Chè Biển hồ phá bỏ để chuyển qua trồng cây cà phê. Doanh nghiệp cho rằng công ty đã cổ phần hoá và việc chuyển đổi cây trồng hợp lý là đúng quy định. Trong khi đó, cơ quan chức năng khẳng định sai vì tự ý chuyển đổi trái quy định pháp luật.
Từ lâu, cùng với địa điểm núi lửa Chư Đăng Ya, địa điểm hàng thông trăm tuổi thì Biển hồ chè là một trong những điểm thu hút đông đảo khách du lịch mỗi khi có dịp đến phố núi Gia Lai.
Gọi là Biển Hồ chè bởi đó là sự kết hợp giữa hồ nước thủy lợi và nương chè bạt ngàn. Những cây chè đầu tiên tại đây được người Pháp trồng bằng phương pháp gieo hạt từ năm 1921, đây cũng là đồn điền chè do người Pháp quản lý.
Sau giải phóng, đồn điền chè này được chuyển giao cho Liên hiệp các Xí nghiệp công – nông Chè Việt Nam quản lý và trải qua nhiều lần đổi tên như: Nông trường Chè Biển Hồ, Công ty Chè Biển Hồ, Công ty TNHH MTV Chè Biển Hồ… Đến năm 2018, thực hiện cổ phần hóa và đổi tên thành Công ty Cổ phần Chè Biển Hồ.
Mới đây, Công ty Cổ phần Chè Biển Hồ đã cho hàng loạt máy móc, nhân công “phá bỏ” nhiều diện tích chè Biển Hồ. Đồi chè hàng chục năm tuổi xanh mơn mởn trong phút chốc bị phá bỏ gần hết, chỉ còn trơ lại màu đất đỏ bazan khô khốc. Trên những thửa đất trống này đã được đào thành từng hố nhỏ để trồng cà phê.
Ông Phạm Văn Trung, Phó Chủ tịch UBND xã Nghĩa Hưng, huyện Chư Păh cho biết: “Sự việc xảy ra trước đó khoảng 2 tháng, công ty làm rất nhanh cả ngày lẫn đêm. Về góc độ địa phương không đồng tình với việc Công ty Chè Biển Hồ tự ý phá bỏ đồi chè, chuyển sang trồng cà phê. Bởi lẽ đồi chè không chỉ có ý nghĩa về lịch sử, mà còn là có vai trò thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội và du lịch địa phương. Việc công ty tự ý phá bỏ đồi chè này chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến hoạt động thu hút du lịch ở địa phương, địa danh Biển Hồ chè”.
Liên quan đến việc này, trước đó Sở NN&PTNT tỉnh Gia Lai (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) đã kiểm tra thực tế và làm việc với lãnh đạo công ty. Qua kiểm tra cho thấy việc Công ty Cổ phẩn chè Biền Hồ tự phá bỏ vườn chè sang để trồng cây cà phê trong khi chưa có chủ trương của UBND tỉnh cho phép là trái với phương án sử dụng đất sau cổ phần hóa và trái với khoản 5 Điều 74 của Luật Trồng Trọt.
Trước tình hình trên, ngày 10.1.2025, ông Đoàn Ngọc Có, Phó giám đốc Sở NN&PTNT (nay là Sở NN&MT) đã ký văn bản đề nghị Công ty cổ phần chè Biển Hồ, dừng các hoạt động phá bỏ vườn cây chè tại xã Nghĩa Hưng, chờ ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh; đồng thời đề nghị UBND huyện Chư Păh và UBND xã Nghĩa Hưng kiểm tra, giám sát, ngăn chặn việc việc công ty tự ý chuyển đổi cây trồng trái quy định của pháp luật.
Ngay sau đó, Công ty Cổ phần chè Biển Hồ đã có văn bản số 02 ngày 20.1.2025 phúc đáp gửi Sở NN&PTNT tỉnh Gia Lai. Công ty này cho rằng, việc chuyển đổi cây trồng đúng với phương án sử dụng đất, sử dụng lao động, phương án cổ phần hóa đã được UBND tỉnh phê duyệt. Vậy cơ sở nào, quy định nào mà Sở NN&PTNT nói Công ty tự ý chuyển đổi cây trồng là trái quy định pháp luật?
“Việc chuyển đổi cây trồng từ chè sang cà phê là không trái quy định vì cây cà phê cũng là cây trồng chủ lực của địa phương và được phép chuyển đổi. Việc Sở NN&PTNT có văn vản đề nghị Công ty tạm dừng và chỉ đạo cơ quan chức năng ngăn chặn hoạt động phá bỏ vườn chè đã làm ảnh hưởng đến tâm lý của người lao động nhận khoán và ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất kinh doanh của Công ty chúng tôi”, văn bản phúc đáp của Công ty cổ phần Chè biển hồ nêu rõ.
Ông Nguyễn Công Tiến, Tổng Giám đốc Công ty Chè Biển Hồ cho hay, lý do công ty chuyển đổi cây chè sang trồng cà phê là do sản phẩm chè hiện nay không bán được, còn việc giữ lại cây chè chỉ để chụp hình thôi. Khi làm, công ty vẫn giữ lại nơi có vùng sinh cảnh đẹp cho tỉnh nhà phát triển du lịch, chứ không phá hết. Công nhân của công ty vẫn giữ, không bỏ ai.
Trước những lùm xùm xoay quanh việc chuyển đổi, phá bỏ cây chè sang trồng cà phê giữa doanh nghiệp và Sở NN&MT, ngày 24.3.2025, Chánh Văn Phòng UBND tỉnh Gia Lai Vũ Tiến Anh đã ký văn bản số 77, truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó Chủ tịch UBND tỉnh Dương Mah Tiệp.
Theo Phó chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai, phương án cổ phần hóa và phương án sử dụng đất của Công ty Cổ phần Chè Biển Hồ được UBND tỉnh phê duyệt vào năm 2018. Tuy nhiên, tình hình sản xuất, kinh doanh của Công ty Cổ phần Chè Biển Hồ những năm gần đây thua lỗ do sản phẩm chè của Công ty đang đối mặt với khó khăn không xuất khẩu được, khó tiêu thụ trong nước.
Vì vậy, Công ty Cổ phần Chè Biển Hồ có nhu cầu chuyển đổi cây chè sang trồng cây cà phê nhằm mục tiêu nâng cao hiệu quả sử dụng đất, tăng lợi nhuận cho Công ty và thu nhập của người lao động.
Do đó, UBND tỉnh giao Sở NN&MT chủ trì, phối hợp với Sở Tài chính; Sở VHTTDL; Công an tỉnh; UBND huyện Chư Păh căn cứ các quy định pháp luật hiện hành có liên quan để hướng dẫn Công ty Cổ phần Chè Biển Hồ hoàn thiện hồ sơ đề nghị điều chỉnh phương án sử dụng đất theo hướng chuyển đổi một phần diện tích cây chè sản xuất kém hiệu quả sang trồng cây cà phê đảm bảo đúng quy định. Trừ các diện tích chè gắn với cảnh quan du lịch Hàng thông trăm tuổi, Chùa Bửu Minh, hồ Ya Lũ và gửi hồ sơ đề xuất về UBND tỉnh trước ngày 4.4.
Theo tìm hiểu, đến thời điểm hiện tại Công ty Cổ phần Chè Biển Hồ đã chuyển đổi, phá bỏ 230 ha chè sang trồng cà phê, còn giữ lại khoảng 60 ha chè ở khu vực hàng thông trăm tuổi để phục vụ du lịch của địa phương.