VHO – Giữa đại ngàn Tây Nguyên huyền thoại, nơi những ngọn gió mang theo hơi thở của đất trời, sừng sững Nâm B’Lang, ngọn núi lửa ngủ yên như một pho sử thi trầm mặc. Không đơn thuần là một tuyệt tác của tạo hóa, Nâm B’Lang còn là linh hồn, là chứng nhân cho bao lớp trầm tích văn hóa, nơi những câu chuyện huyền bí của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên được trao truyền qua bao thế hệ.
Trong đó, truyền thuyết Nâm B’Lang khắc sâu vào tâm khảm người Bu Nong (M’nông ngày nay), kể về cuộc chiến sinh tồn, về lòng quả cảm phi thường và niềm tin son sắt vào sức mạnh thiêng liêng trước bóng đêm “ma rừng” rợn người.
Chúng tôi tìm đến buôn Ja Rá, nơi già làng Y Thi, người nắm giữ những câu chuyện cổ xưa, đang chờ đợi. Giọng nói trầm ấm của già làng đưa chúng tôi ngược dòng thời gian, trở về với câu chuyện người Bu Nong khu vực núi lửa Nâm B’Lang (xã Buôn Choah, huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông) chiến đấu chống lại “ma rừng”.
Ngày xửa ngày xưa, khi màn sương còn giăng kín những nếp hang ẩm thấp, người Bu Nong bé nhỏ phải co ro tìm nơi trú ẩn. Rồi cơn đại hạn khốc liệt ập đến, đẩy họ vào cuộc hành trình đầy gian nan, rời bỏ chốn dung thân quen thuộc để kiếm tìm miền đất hứa.
Trên bước chân trần rướm máu, họ kinh hoàng đối diện với loài “ma rừng” khổng lồ, gieo rắc nỗi kinh hoàng bằng những bữa ăn thịt người tàn bạo. Tiếng khóc than vọng khắp núi rừng, nổi tuyệt vọng bao trùm khi từng người, từng người ngã xuống dưới móng vuốt của lũ quỷ dữ hung tợn.
Trong cơn bĩ cực, trái tim vị già làng Bu Nong trĩu nặng nỗi đau thương cố gắng dẫn dắt những người còn sống sót, chạy trốn đến chân núi Nâm B’Lang hùng vĩ. Nơi gốc cây B’Lang cổ thụ, họ kiệt sức ngã gục, hơi thở yếu ớt như ngọn đèn trước gió.
Trong giấc mơ chập chờn, vị già làng đã gặp gỡ nữ thần B’Lang, vị thần của muôn hoa, người luôn che chở và bảo vệ con người khỏi ác ma. Nữ thần dịu dàng khuyên nhủ già làng hãy đưa dân làng lên ngọn núi Nâm B’Lang, nơi những hang động kỳ vĩ do lửa thiêng tạo tác sẽ là nơi trú ẩn an toàn, che chở họ khỏi mọi hiểm nguy.
Khi đoàn người kiệt quệ đặt chân đến ngọn núi thiêng Nâm B’Lang, lũ “ma rừng” vẫn không buông tha, tiếng hú rợn người vang vọng khắp không gian. Thần núi Nâm B’Lang, với trái tim bao la trắc ẩn, đã nổi cơn thịnh nộ.
Ngọn lửa thiêng phun trào, dòng nham thạch nóng bỏng cuồn cuộn chảy xiết, nhấn chìm và thiêu rụi lũ quỷ dữ trong biển lửa. Dòng dung nham nguội lạnh theo thời gian đã hóa thành những hang động kỳ vĩ, trở thành mái nhà an toàn, chở che cho người Bu Nong thoát khỏi kiếp nạn.
Kể từ đó tộc người Bu Nong (M’nông) trở thành trung tâm đoàn kết các dân tộc anh em trong vùng, xây đáp cuộc sống nơi đây. Ngày nay, trên vùng đất Buôn Choah yên bình có cộng đồng 14 dân tộc anh em cùng nhau sinh sống, trong đó người M’nông chiếm một phần lớn.
Họ không bao giờ quên ơn thần núi, thần rừng đã cưu mang đã xây những ngôi nhà hình vòm độc đáo, mô phỏng dáng hình hang động núi lửa, chính là biểu tượng cho sự biết ơn sâu sắc và niềm tin vào sự che chở thiêng liêng.
Hàng năm, người M’nông thành kính tổ chức lễ hội Tăm B’Lang Mprang Bon, trồng những cây B’Lang xanh tươi, dâng lên những lễ vật trân quý để bày tỏ lòng biết ơn vô bờ và cầu mong thần linh ban phước lành, che chở cho cuộc sống bình an, no ấm.
Truyền thuyết Nâm B’Lang không chỉ là câu chuyện về cuộc chiến khốc liệt giữa cái thiện và cái ác, mà còn là khúc ca hùng tráng về sức mạnh đoàn kết của cộng đồng, về lòng dũng cảm kiên cường và niềm tin bất diệt vào những điều tốt đẹp.
Nó nhắc nhở mỗi chúng ta về trách nhiệm bảo vệ thiên nhiên, gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống quý báu mà cha ông đã dày công vun đắp.
Nâm B’Lang hôm nay không chỉ là một di tích địa chất hùng vĩ, mà còn là một bảo tàng văn hóa vô giá. Việc Bộ VHTTDL công nhận nơi đây là Di tích danh lam thắng cảnh quốc gia là một sự khẳng định xứng đáng, mở ra một chương mới cho công tác bảo tồn và phát huy những giá trị tiềm ẩn của vùng đất thiêng này.
Ông Lê Ngọc Quang, Giám đốc Sở VHTTDL Đắk Nông chia sẻ: “Việc xếp hạng Di tích danh lam thắng cảnh quốc gia núi lửa Nâm B’Lang thể hiện sự quan tâm sâu sắc đối với công tác phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn tỉnh.
Đây cũng là cơ sở quan trọng để địa phương khoanh vùng bảo vệ, khai thác và phát huy giá trị độc đáo của di tích, thu hút du khách thập phương đến tham quan, khám phá và tìm hiểu về lịch sử, văn hóa của vùng đất này.”
Đặt chân đến Nâm B’Lang hôm nay, du khách không chỉ choáng ngợp trước vẻ đẹp kỳ vĩ của thiên nhiên hoang sơ, mà còn được hòa mình vào không gian văn hóa đậm đà bản sắc của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên, lắng nghe những câu chuyện huyền thoại vọng về từ ngàn xưa, để cảm nhận sâu sắc hơn về sức sống mãnh liệt và tinh thần lạc quan của con người nơi đây.